Kijkje in de knelpunten - Resultaatfinanciering maakt zorgtransitie mogelijk

Onder preventieve gezondheidszorg valt alle zorg waarbij (nog) geen medische diagnose is gesteld en die erop gericht is ziekten te voorkomen. Denk aan leefstijlinterventies, programma’s om gezond te eten of te stoppen met roken, en de zogenaamde prehabilitatie, die ervoor moet zorgen dat mensen zo fit mogelijk een operatie ingaan.

Preventieve gezondheidszorg kan voorkomen dat er medische klachten ontstaan of dat een ziekte verergert, en dat zorgkosten onnodig hoog oplopen. ‘Maar in het huidige systeem is niemand daar verantwoordelijk voor’, zegt Louise Blankensteijn, business development manager bij Invest-NL en medicus. ‘Zorg begint meestal pas als er een klacht en een diagnose is. Huisartsen kunnen wel wat aan preventie doen, maar mensen komen daar pas in beeld als ze zich zelf melden. In het huidige systeem worden zorgverleners betaald als ze iemand behandelen, maar niet voor preventie en advies in het voorstadium.’ Bijkomend probleem is dat de zorg georganiseerd is in silo’s met eigen afdelingen en geldstromen, en voor preventie moet je die grenzen overstijgen, soms zelfs van het ene naar het andere ‘domein’. Louise: ‘Iemand kan medische klachten ontwikkelen die worden veroorzaakt door stress over bijvoorbeeld schulden of werkloosheid. In het zorgdomein behandelt het ziekenhuis de medische klachten, maar de oorzaak kan het niet wegnemen. Die zit in het sociale domein, waar de gemeente zou kunnen helpen.’ Door dit soort belemmeringen komt preventieve en domeinoverstijgende zorg nog onvoldoende van de grond. Terwijl het wel de druk kan verlichten op een sector die kampt met stijgende kosten en personeelstekorten. Louise: ‘De bal blijft liggen en niemand pakt hem op.’ 

Overkoepelende blik 

Een goed voorbeeld van hoe resultaatfinanciering in zijn werk kan gaan, is GelijkGezond, een not-for-profit initiatief dat ondersteund wordt door Invest-NL. GelijkGezond heeft een domeinoverstijgende aanpak: zowel met huisartsen en GGZ uit het zorgdomein als sociale wijkteams en gemeenten uit het sociale domein. Het doel is de kwaliteit van leven van mensen uit de laagste inkomensgroepen te verbeteren en tegelijkertijd zorgkosten te besparen.

Uit cijfers blijkt dat er een aanzienlijk verschil in gezonde levensverwachting gaapt tussen mensen uit de hoogste en laagste inkomensgroepen. Door de complexiteit van meerdere problemen is er bij mensen met een laag inkomen niet altijd de mentale ruimte of ontbreekt de kennis hoe uit een benauwende situatie te komen. Dat heeft impact op de gezondheid.

Juist hier helpt een domeinoverstijgende zorgverlener, die met een overkoepelende blik naar het héle leven van de persoon kijkt, en zo de problemen kan aanpakken.’ Hier kan ook de gemeente als resultaatbetaler optreden: zij heeft er immers baat bij als mensen uit de financiële problemen komen. 

Naast GelijkGezond is Invest-NL betrokken bij het Beweeghuis, een domeinoverstijgend zorgnetwerk voor mensen met beweegklachten. ‘In deze business case blijkt iedere geïnvesteerde euro een besparing van bijna vier euro op te leveren’, zegt Louise. Zowel bij GelijkGezond als het Beweeghuis helpt Invest-NL om tot een duurzaam financierbare propositie te komen, met als doel opschaling van zulke initiatieven mogelijk te maken waardoor er impact op de hele zorgsector is. ‘We zetten onze kennis, kunde en netwerk in voor partijen in de zorg én voor potentiële investeerders. We helpen bij de formulering van de resultaatfinancieringsafspraken. Wie betaalt wat aan wie, hoe ga je de resultaten meten; het zijn best complexe afspraken die je moet maken.’ 

Zorgtransitie 

Invest-NL doet nog meer om resultaatfinanciering in de zorg te stimuleren. Er is een modelovereenkomst in ontwikkeling voor de samenwerking tussen investeerders en de resultaatbetalers. Dit maakt resultaatfinanciering ook toegankelijk voor grote institutionele investeerders. ‘Ook werken we aan een routekaart. Alles wat we leren staat daarin, zodat niet elke partij voor zichzelf het wiel hoeft uit te vinden.’  

Volgens Louise kan resultaatfinanciering een essentiële rol spelen om preventieve zorg mogelijk te maken, en daarmee de zorgtransitie. ‘Zorgkosten stijgen, wachtlijsten lopen op, en het gebrek aan zorgmedewerkers wordt ook steeds groter. Volgens de huidige prognoses verdubbelen de zorgkosten in 2040. Om de zorg betaalbaar te houden moeten we het systeem absoluut anders gaan inrichten. Niet alleen maar focussen op het genezen van ziekte, maar ook op het stimuleren van gezondheid.’