De kosten én investeringsopgave van de energietransitie in beeld

Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Dit ambitieuze doel vraagt niet alleen om technologische veranderingen, maar ook om een nieuwe bekostiging en investeringsopgave. Invest-NL wil de energietransitie versnellen door inzicht te geven in de financierbaarheid ervan. Een pilot geïnitieerd door Invest-NL biedt nu gedetailleerd inzicht in de verschuivende kosten én de benodigde investeringen die deze transitie met zich meebrengt. De methode helpt beleidsmakers en financiers beter te begrijpen welke investeringen nodig zijn voor een klimaatneutraal energiesysteem en gerichter beleid te maken. Deze inzichten zijn essentieel voor een toekomstbestendige, carbon-neutrale economie.

De overgang naar een volledig duurzaam energiesysteem met zonne-energie, wind-, waterkracht, duurzame moleculen en biomassa, is in volle gang. De realisatie van dit systeem vraagt forse investeringen. Netbeheer Nederland heeft toekomstscenario’s uitgebracht in de studie ‘Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050’ (II3050). Deze gebruiken zij onder andere voor hun investeringsplannen. Invest-NL heeft op basis van deze data in meer detail de kosten en investeringen van een klimaatneutraal energiesysteem in beeld gebracht. De pilot ‘Financieel Inzicht in EnergieTransitie’ (FIT) biedt een methode voor de ontwikkelingen van onderzoeksprogramma’s om de financieel-economische implicaties van de energietransitie uit te werken.

Van terugkerende kosten naar investeringen

De II3050 studie van Netbeheer Nederland schetst vier scenario’s, die inzicht geven in hoe we als maatschappij naar een klimaatneutraal energiesysteem in 2050 kunnen groeien. De pilot van Invest-NL toont vervolgens een duidelijke trend: de kosten verschuiven van de import van (fossiele) brandstoffen, naar investeringen in infrastructuur, productie, transport, distributie, opslag en omzetting van duurzame energie.

In het scenario ‘Decentrale Initiatieven’ zien we dat de import van brandstoffen – nu met € 27 miljard per jaar goed voor 61 procent van de kosten – zeven keer lager wordt. In plaats daarvan investeren we meer in onze eigen energievoorziening: productie van energie, onder ander met wind- en zonne-energie (keer drie, naar € 13 miljard per jaar), infrastructuur (keer drie, naar € 14,5 miljard per jaar), investeringen bij huishoudens zoals warmtepompen en zonnepanelen (keer twee, naar € 8 miljard per jaar) en opslag en omzetting van energie (van bijna nul naar € 5 miljard per jaar).

Deze inzichten benadrukken het belang van duidelijke communicatie: het laat zien dat de energietransitie niet per sé meer kost, maar dat de kosten anders verdeeld worden. In het genoemde scenario worden kapitaalslasten (CAPEX) bijvoorbeeld drie keer hoger, terwijl de operationele kosten, vooral voor fossiele brandstoffen, evenveel afnemen.

Belang van verder onderzoek

Het rapport adviseert een vervolgonderzoeksprogramma en bevat concrete voorbeelden van analyses en onderzoeksvragen. Een onderzoeksprogramma kan beleidsmakers en financiële instellingen helpen beter te begrijpen waar en hoe te investeren om een klimaatneutraal energiesysteem te realiseren.

Verder onderzoek kan de verdeling van kosten en investeringen onder eindgebruikers, zoals huishoudens en de industrie, bedrijven, netbeheerders en de overheid aantonen. Daarnaast kan een degelijk programma de rol van verschillende financiële instellingen duiden en specifieke financiële producten identificeren die inspelen op de kansen. Dit draagt bij aan effectiever beleid en samenwerking tussen overheden en de financiële sector.

Samen met partners de energietransitie financierbaar maken

De pilot Financieel Inzicht in EnergieTransitie is een initiatief van Invest-NL, mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Financiën, Netbeheer Nederland en de Topsector Energie. Het project is uitgevoerd door Quintel en TNO en leunt mede op analyses verricht door Invest-NL.

Download 'Financieel Inzicht in EnergieTransitie' (NL)

Contact

Wil je meer informatie over hoe de analyse ingezet kan worden? Neem contact op met Aart Kooiman.

Aart Kooiman
Senior Strategy Advisor