Toegang tot grond: sleutel voor duurzame landbouw

Gezonde bodems, meer biodiversiteit en een leefbaardere omgeving; duurzaam boeren levert veel op. Toch is juist de toegang tot landbouwgrond voor duurzaam grondgebruik dé bottleneck voor een grootschalige transitie. Door hoge grondprijzen en een beperkt aanbod komen duurzame ondernemers vaak moeilijk aan financiering. Een verkenning uitgevoerd door Biodiversity in Business, in opdracht van Invest-NL, laat zien dat het wél kan. Met innovatieve grondfondsen, een bodemlabel en beloningen voor ecosysteemdiensten ontstaat er ruimte voor opschaling.

Waarom grond de doorslag geeft

Tweederde van Nederland bestaat uit landbouwgrond, maar die grond komt steeds minder beschikbaar voor duurzame landbouwbedrijven. Grond blijft vaak binnen families, of wordt opgekocht voor woningbouw of energie. Daarnaast stijgen de prijzen al decennia. Voor een duurzame boer betekent dit een structurele achterstand ten opzichte van intensieve bedrijven, die hogere prijzen kunnen betalen. Terwijl juist duurzame landbouw bijdraagt aan maatschappelijke doelen zoals klimaat, waterkwaliteit en natuurherstel.

Oplossingen die perspectief bieden

Het whitepaper beschrijft hoe nieuwe mechanismen toegang tot grond kunnen verbeteren:

Grondfondsen met kapitaal van burgers of impactinvesteerders.

Pachtcontracten met een korting voor duurzaam bodembeheer gericht op biodiversiteit en bodemkwaliteit.

Transparantie vergroten via de inzet van bodemlabels om eerlijkere beloning van ecosysteemdiensten – zoals CO₂-credits of biodiversiteitspunten – mogelijk te maken.

Daarnaast zijn er inspirerende voorbeelden uit de praktijk: het Groen Ontwikkelfonds Brabant compenseert boeren die hun grond inzetten voor natuurwaarden, en verzekeraar a.s.r. biedt pachtkortingen aan boeren die duurzaam werken met behulp van de Open Bodem Index.

Opschalen en samenwerken

De uitdaging zit nu in de volgende stap: opschaling. Succesvolle initiatieven moeten niet lokaal blijven, maar bijdragen aan een landelijke transitie. Dat vraagt om samenwerking tussen overheid, financiers en agrariërs en betere zichtbaarheid van de maatschappelijke impact. Een duurzaam bodemlabel helpt bijvoorbeeld om duurzaam bodembeheer economisch te waarderen.

Uitnodiging tot actie

De transitie naar duurzame landbouw kan niet slagen zonder toegang tot grond. Dat vraagt om kapitaal dat niet alleen kijkt naar korte-termijnrendement, maar ook de langetermijnwaarde van gezonde bodems en biodiversiteit ziet. Partners die hierin willen investeren, dragen direct bij aan landbouw die Nederland toekomstbestendig maakt.